Wat veroorzaakt een tikkende motor bij koude start
Een tikkende motor direct na het starten, vooral als de auto een tijdje stil heeft gestaan, komt vaker voor dan veel bestuurders denken. De belangrijkste oorzaak is dat de motorolie na stilstand naar het carter zakt. Bij het starten moet de oliepomp de olie weer door het hele smeersysteem verspreiden. Totdat alle onderdelen voldoende gesmeerd zijn, hoor je soms een duidelijk tikgeluid.
Bij moderne motoren speelt ook het ontwerp een rol. Veel blokken gebruiken hydraulische klepstoters. Deze stoters worden met oliedruk op spanning gehouden. Als de auto lang stilstaat, kan er wat olie uit deze stoters weglekken. Bij de volgende koude start hoor je dan een ritmische tik totdat de stoters weer volledig met olie gevuld zijn.
Invloed van olietype en buitentemperatuur
De soort olie en de temperatuur hebben grote invloed op het tikken. Een olie met een te hoge viscositeit wordt bij lage temperaturen erg stroperig. De oliepomp heeft dan meer tijd nodig om de olie overal te krijgen. In de winter kan dit betekenen dat het tikken wat langer aanhoudt dan in de zomer. Gebruik je olie die niet bij de specificatie van de fabrikant past, dan wordt dit effect nog groter.
Ook oude of vervuilde olie kan problemen geven. Olie verliest na verloop van tijd zijn smeer- en reinigende eigenschappen. Vuil en sludge kunnen kleine oliekanaaltjes deels verstoppen, waardoor bepaalde onderdelen later of slechter worden gesmeerd en je dus sneller tikgeluiden hoort.
Wanneer is het tikken normaal en wanneer niet
Kortdurend tikken direct na een koude start is in veel gevallen normaal. Als het geluid binnen enkele seconden tot hooguit een minuut duidelijk minder wordt of helemaal verdwijnt, is er meestal geen direct gevaar. Dit geldt vooral wanneer de motor daarna soepel en stil loopt en er geen storingslampjes op het dashboard verschijnen.
Blijft de tik echter langer hoorbaar, of wordt het tikken juist harder naarmate de motor opwarmt, dan is dat een waarschuwingssignaal. Een voortdurend metaalachtig tikgeluid kan duiden op overmatige slijtage aan kleppen, nokkenas, drijfstangen of zuigerpennen. Ook een te lage oliedruk, bijvoorbeeld door een versleten oliepomp of een te laag oliepeil, kan voor aanhoudend tikken zorgen.
Signalen dat je moet ingrijpen
Let op een combinatie van verschijnselen. Gaat het tikken samen met een brandend oliedruklampje of motorstoringslampje, dan moet de auto zo snel mogelijk gecontroleerd worden. Merk je daarnaast vermogensverlies, onregelmatig stationair lopen of verhoogd brandstofverbruik, dan is de kans groot dat er meer aan de hand is dan alleen tijdelijk gebrek aan oliedruk bij koude start.
Controleer altijd eerst het oliepeil met de peilstok. Staat het peil onder het minimum, vul dan direct de juiste olie bij. Blijft het geluid daarna bestaan, of moet je vaak bijvullen, dan is een bezoek aan een garage noodzakelijk om lekkage of inwendige motorslijtage uit te sluiten.
Wat kun je zelf doen om motortikken te voorkomen
Goed olieonderhoud is de belangrijkste preventie. Ververs de olie op tijd en gebruik een kwaliteit en viscositeit die exact voldoet aan de specificatie van de fabrikant. Kies niet zomaar een dikkere of goedkopere olie in de hoop de motor stiller te maken. Dit kan bij koude start juist tot meer tikken en slijtage leiden.
Laat de motor na een koude start kort rustig draaien en vermijd direct hoge toerentallen. Geef de olie de tijd om overal te komen voordat je vol gas wegrijdt. Rijd je voornamelijk korte stukjes, dan is het zinvol de olie wat vaker te verversen, omdat deze zwaarder belast wordt en sneller veroudert.
Blijft de motor tikken of verandert het geluid plotseling, neem dit dan altijd serieus. Een tijdige diagnose kan voorkomen dat een relatief eenvoudige reparatie uitgroeit tot een kostbare motorschade.
